اختلال وسواس فکری_عملی

اختالال وسواس فکری – عملی چیست ؟

تصور کنید که ذهن تان بر روی فکر یا تصوری گیر کرده باشد و این افکار و تصورات بارها در ذهنتان تکرار می شوند و به دنبال این افکار احساس اضطراب شدیدی در شما بوجود می اید.
اضطراب سیستم هشدار دهنده ذهن ما است . هنگامی که اضطراب دارید مانند این است که با خطری مواجه هستید . اضطراب احساسی است که به شما می گوید از خودتان واکنش نشان دهید و از خودتان محافظت کنید. از طرفی ممکن است تشخیص دهید که ترس شما عاقالانه نیست ، معقول به نظر نمی رسد اما با این وجود خیلی واقعی احساس می شود.

آن ها به دنبال سه چیز خواهند بود : 

شخص افکار وسواسی دارد.
به رفتارهای وسواسی عمل می کند.
 افکار و اعمال وسواسی زمان زیادی را می گیرند و با فعالیت های مهم شخص مانند کار  رفتن به مدرسه را مختل می‌کند.

افکار وسواسی

افکار ، تصورات ، یا امیالی که بارها و بارها اتفاق می افتند و خارج از کنترل شخص اند
شخص نمی خواهد که این افکار را داشته باشد
 شخص افکار را مزاحم و ناخواسته می داند و معموال می داند که افکار معقول نیستند
افکار با احساساتی ناراحت کننده ، از قبیل ترس ، نفرت ، شک یا احساسی که همه چیز باید به روش ” کاملا صحیح “انجام بگیرد ، ظاهر می شوند.

اعمال وسواسی  

رفتارها و افکار تکرار شونده ای که یک فرد درگیر آن می شود تا وسواس اش را خنثی  بی اثر یا آن ها را از خود دورکند.
افراد وسواسی درک می کنند که این کار تنها یک راه حل موقتی است ، اما بدون روشی بهتر برای مقابله ، آن ها به تکراراعمال خود ادامه  می دهند. دوری از موقعیت هایی که افکار وسواسی را به دنبال دارد .  وقت گیر اند و فعالیت های مهم فرد ( اجتماع ، کار ، مدرسه و ..) را مختل می کند.
چه اعمالی وسواسی نیستند … تمامی رفتارها و اعمال تکرار شونده ، وسواسی نیستند . اعمال قبل از خواب ، اعمال دینی ، و یادگیری یک مهارت جدید که الزام است یک عمل بارها و بارها تمرین شود ، اعمال وسواسی نیستند ، بلکه بخشی خوشایند از زندگی روزانه هستند.

افکار وسواسی شایع در اختلال وسواس فکری – عملی

آلودگی
ترشحات بدن مثل : ادرار ، مدفوع ، میکروب ها / بیماری

از دست دادن کنترل
 ترس از عمل به فکر صدمه زدن به خود
ترس از عمل به فکر صدمه زدن به دیگران
 ترس از تصورات خشن و وحشتناک در ذهن
 ترس از دشنام گویی یا سوگند خوردن ترس از دزدین اشیا

کمال طلبی
نگرانی درباره دقت و تساوی
نگرانی از ندانستن یا به یادآوردن چیزی ترس از دست دادن یا فراموش کردن اطالعات مهم به هنگام دورانداختن چیزی
ناتوانی در تصمیم گیری برای دور انداختن یا نگاه داشتن وسایل
ترس از گم کردن وسایل
ترس از مسئول بودن برای اتفاقی وحشتناک   مثل : آتش سوزی ، سرقت
ترس از صدمه زدن به دیگران به دلیل عدم مواظبت  مثل : انداختن چیزی بر زمین که کسی بر روی آن لیز بخورد وصدمه ببیند.

افکار ناخواسته جنسی
افکار و تصورات ممنوعه یا فاسد جنسی
فکرهای ناگهانی جنسی ممنوعه
فکرهای ناگهانی جنسی ممنوعه یا فاسد درباره دیگران
افکار وسواسی درباره هم جنس گرایی
افکار وسواسی جنسی که کودکان یا زنای با محارم را شامل می شود
افکار وسواسی درباره رفتار جنسی خشونت آمیز با دیگران

وسواس های مذهبی
نگرانی از رنجاندن خدا و یا کفرگویی
نگرانی بیش از اندازه از حق / باطل یا اصول اخالقی
اعمال وسواسی شایع در اختالل وسواس فکری – عملی
شستن و پاک کردن
دستان تان را بیش از اندازه یا به روشی خاص بشویید
افراط در حمام رفتن ، دوش گرفتن ، مسواک زدن ، اعمال دستشویی و توالت رفتن
پاک کردن بیش از اندازه لوازم خانگی یا اشیای دیگر
اعمال دیگری در جهت پاک کردن یا جلوگیری از تماس با آلوده کننده ها

چک کردن وارسی کردن
وارسی کردن که به کسی صدمه نزدید / نخواهید زد
وارسی کردن این که به خود صدمه نزدید / نخواهید زد
وارسی کردن این که چیز وحشتناکی اتفاق نیافتاده است
بررسی این که اشتباهی نکرده اید
بررسی بخش هایی از بدن یا وضعیت بدنی

تکرار کردن
دوباره نویسی یا دوباره خوانی
 تکرار حرکات بدنی مثل : ضربه زدن ، لمس کردن ، چشمک زدن
تکرار فعالیت هایی به صورت ” چند باره “مثل : انجام یک کار سه مرتبه زیرا عدد سه عددی ” خوب ” ، ” درست” و مطمئن است

اعمال وسواسی ذهنی
بازبینی ذهنی رویدادها برای جلوگیری از صدمه زدن   به خود ، دیگران ، جلوگیری از رخداد های وحشتناک
دعا کردن برای جلوگیری از صدمه زدن   به خود ، دیگران ، جلوگیری از پیامدهای رخداد های وحشتناک
شمارش هنگام انجام یک وظیفه برای پایان یافتن شمارش بر سر یک عدد ” خوب ” ، ” صحیح ” ، یا ” مطمئن ”  ” خنثی کردن ” یا  ” باطل کردن ”  مثل : جایگزین کردن یک واژه ” بد ” با یک واژه ” خوب ” برای ختثی کردن آن

دیگر اعمال وسواسی
جمع آوری اشیا که درنتیجه آن موجب به هم ریختگی زیادی درخانه می شود  احتکار نیز نامیده می شود.
قرار دادن اشیا به ترتیب یا مرتب کردن آ ن ها تا زمانی که ” صحیح  ” به نظر آید.
گفتن ، پرسیدن   برای کسب اطمینان دوباره  پرهیز کردن از موقعیت هایی که وسواس تان را راه می اندازد.

وسواس عقده، هیجان یا تکانه‌ای است عصبی (ایمپالس) که به شکلی متوالی برخلاف میل بیمار از شکل ناخودآگاه به صورت خودآگاه درآمده و باعث ایجاد تکانه های عصبی خاص می‌شود تا در او ناراحتی و اضطراب برانگیزد و در نتیجه فرد برای رهایی از آن فشار عصبی، اقدام به انجام عملی خاص کند. مثل شستشوی مکرّر دست‌ها یا شمارش چندبارهٔ پول یا کلمات و حروف و غیره. در جواب چنین حمله‌ای معمولاً شخص می‌کوشد از آن بگریزد و آن فکر خاص را از ذهن خود بیرون کند یا آن را با عمل و فکر دیگری جایگزین نماید و البتّه آگاهی دارد که این وسوسه‌ها مزاحم ذهن او هستند و برخلاف تزریق افکار، از خارج تحمیل نمی‌شوند. وسواس عملی که درمان قطعی و آن هنوز میسر نشده است، تکانه‌ای غیرقابل مقاومت برای انجام یک عمل غیرمنطقی مانند شستن مکرر، دعای مداوم و غیره است.

 در افراد وسواسی، باورهایی وجود دارد که باعث ارزیابی غلط از افکار ناخواسته شده و فرد را دچار مشکل می سازد. این باورها عبارتند از: اهمیت بیش از حد قائل شدن برای افکار، اشتغال ذهنی زیاد نسبت به کنترل افکار، بیش‌برآورد کردن تهدید، عدم تحمل بلاتکلیفی و کمال‌گرایی.

افراد مبتلا به وسواس، کمال‌گرایی بالایی دارند و تحمل ابهام و بلاتکلیفی برای آنان مشکل است. آنها سعی دارند با تغییر یا کاهش میزان شدت این باورها و افکار، از شدت افکار وسواسی بکاهند.

 عدم تحمل بلاتکلیفی نوعی خطای شناختی است که بر چگونگی دریافت، تفسیر و واکنش فرد به یک موقعیت نامطمئن تأثیر می­ گذارد. افرادی که نمی ­توانند بلاتکلیفی را تحمل کنند، موقعیت های بلاتکلیفی را تنش‌برانگیز، منفی و فشارزا بیان می کنند و تلاش می کنند از این موقعیت‌ها دوری کنند و اگر در این موقعیت ها قرار بگیرند، عملکردشان مختل می شود.

 همچنین به دلیل مشکلات جسمی یا روانی، رضایت مندی زناشویی کمتر می‌شود، استحکام و دوام خانواده دچار تزلزل خواهد شد و پیامدهای منفی به دنبال خواهد داشت. این افراد، رضایت زناشویی پایین تری دارند.

افرادی که در زندگی شخصی حساس تر هستند و به محیط خود و تنش های آن، واکنش شدیدتری نشان می دهند، امکان ابتلا به بیماری وسواس در آنها بیشتر است و غلبهوسواس بر آنها شدیدتر می شود. در بین فرزندانی که والدین آنها بیش از اندازه به محکوم کردن آنها می پردازند، این اختلال بیشتر دیده می شود.

تحقیقات نشان می دهند که شخصیت والدین، الگوهای فرزندپروری و حتی مشخصات ژنتیکی و روابط محیطی در ایجاد این اختلال مؤثرند. به همین سبب وسواس ممکن است در بین دوقلوهای همسان بیشتر دیده شود.

مادران حساس و کمال‌گرا، زمینه را برای وسواسی شدن فرزندان فراهم می کنند؛ به‌خصوص والدینی که رفتار کودک را بر اساس ضابطه های خود و به صورتی دقیق می خواهند و انعطاف‌پذیری کمتری دارند. چراکه تربیت خشک و مقرراتی در بروز این مسأله، بسیار اهمیت دارد. برخی از افراد مبتلا به وسواس، کسانی هستند که دائماً این عبارات به گوششان خورده است: «آدم بی‌عرضه ­ای هستی. لیاقت نداری. به درد زندگی نمی­ خوری و…» و از بابت عدم لیاقت از والدین و برادران و خواهران ارشد خود، سرکوفت شنیده وتنبیه شده اند. در این صورت فردتلاش میکند که برای راضی نگه داشتن اطرافیان خود دقت افراطی در کارهای خود انجام دهد و در همه مسائل با باریک ‌بینی و موشکافی وارد شود. به طور کل، والدین لجوج، ایرادگیر و عیب‌جو و ملامت گر، زمینه را برای بروز وسواس فراهم می‌کنند.

درمان

می‌خواهید از خانه بیرون بروید، اما چندین بار قفل در را باز و بسته می‌کنید تا از قفل بودن آن مطمئن شوید. حمام کردن شما بیشتر و طولانی‌تر از افراد عادی است و یا هنگام راه رفتن در خیابان، روی خطوط، پا نمی‌گذارید. این نشانه‌ها بخشی از نشانه‌های معضلی است که امروزه آن را اختلال که آن را اختلال وسواس فکری_عملی می نامند.وسواس عملی جبری جزو ۲۰ دلیل عمده‌ی ناتوانی‌های حاصل از بیماری در دنیا است و امکان ابتلا به آن در دنیای پراسترس کنونی، برای همه وجود دارد و شاید بسیاری از ما، بدون اینکه بدانیم از آن رنج می‌بریم. اگر دو بار به سمت اتو می‌روید تا ببینید سیم آن را از برق کشیده‌اید یا درب ماشین را قفل کرده‌اید، این یک اتفاق طبیعی است. اما اگر دچار اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) باشید، افکار و رفتارهای وسواس گونه‌ی شما آنقدر زیاد می‌شود که در زندگی روزمره‌ی شما اختلال ایجاد می‌کنند.

داروی وسواس – درمان قطعی وسواس فکری شدید

فلئوکستین از داروهای ضدافسردگی است و در گروهی از داروها که مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین (SSRI) نامیده می شوند، قرار دارد. فلئوکستین بر روی مواد شیمیایی در مغز که باعث عدم تعادل، افسردگی، هراس، اضطراب، نشانه های وسواس فکری- عملی شده اند، تاثیر می گذارد. فلئوکستین برای درمان اختلال افسردگی اساسی، اختلال خوردن، اختلال وسواس فکری- عملی، اختلال هراس و اختلال افسردگی قبل از قاعدگی به کار می رود..

کلومیپرامین از گروه داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای است که برای درمان نشانه های اختلال وسواس فکری- عملی که شامل افکار و اعمال تکراری است، مورد استفاده قرار می گیرد.